Homilie voor de 3de zondag door het jaar
26 januari 2025
Evangelie: Lc. 4, 14-21
In die tijd keerde Jezus in de kracht van de Geest uit de woestijn terug naar Galilea en men sprak over Hem in heel de streek. Hij trad nu op als leraar in hun synagogen en werd algemeen geprezen. Zo kwam Hij ook in Nazaret, waar Hij was grootgebracht. Hij ging volgens zijn gewoonte op de sabbatdag naar de synagoge en stond op om voor te lezen. Ze reikten Hem de boekrol van de profeet Jesaja aan. Hij opende de rol en vond de plaats waar geschreven stond: “De Geest des Heren is over Mij gekomen, omdat Hij Mij gezalfd heeft. Hij heeft Mij gezonden om aan armen de Blijde Boodschap te brengen, aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken en aan blinden dat zij zullen zien: om verdrukten te laten gaan in vrijheid, om een genadejaar af te kondigen van de Heer.” Daarop rolde Hij het boek dicht, gaf het terug aan de dienaar en ging zitten. In de synagoge waren aller ogen gespannen op Hem gevestigd. Toen begon Hij hen toe te spreken: “Het Schriftwoord dat gij zojuist gehoord hebt is thans in vervulling gegaan.”

Inaugurale rede: een genadejaar van de Heer afkondigen?
De toespraak die Jezus hield in de synagoge van Nazaret
zouden we kunnen beschouwen als zijn inaugurale rede,
zoiets als de eerste redevoering van Donald Trump
nadat hij was aangesteld als de 47ste president van de Verenigde Staten van Amerika.
Bij Jezus waren er wellicht hooguit een 50-tal mannen
wiens ogen gespannen op Hem gevestigd waren.
Bij Donald Trump waren er dat, dankzij de moderne media, miljoenen.
Die konden horen hoe hij het had over zijn droom – en deze van vele Amerikanen –
om Amerika weer groot te maken.
Trump presenteerde en presenteert zichzelf
als een soort messias voor veel Amerikanen,
ook voor vele arme en gefrustreerde blanke én zwarte Amerikanen.
De wereld kijkt verder gespannen toe welke decreten
door Donald Trump in de komende tijd zullen uitgevaardigd worden
en welke decreten van zijn voorganger hij naar de prullenmand zal verwijzen.
Zijn presidentiële acties waarmee hij de ‘America Great Again’-droom wil realiseren,
beloven echter in ieder geval niet veel goeds
voor al wie in buurlanden echt arm is en in Amerika een nieuwe toekomst wil opzoeken
– zoals al de mensen door wie Amerika ooit groot geworden is – ,
voor de ‘Native Indians’ in wiens land weer grondstoffen gedelfd zullen worden
– en met enkele miljoenen slachtoffer werden van een nagejaagde droom -,
voor de Palestijnen in de bezette westelijke Jordaanoever
– die slachtoffers zullen blijven van het in Amerika beheerde wereldkapitaal
waarmee ook de droom van ‘Make Israël Great Again’ gefinancierd wordt -,
voor de miljoenen die rekenen op de hulp van de Wereldgezondheidsorganisatie
– waaruit de VS door presidentieel besluit zich terugtrekt-,
voor de natuur en de schepping en alle inzet voor hernieuwbare energie.
We mogen niet vergeten dat die man –
– door de schatrijke Elon Musk wel degelijk met de oude Romeinse groet geëerd,
de groet overgenomen door de Italiaanse fascisten van Mussolini
en later door de nazis van Hitler –
door de Amerikanen tot president verkozen werd,
ook door hoopvolle arme blanke en zwarte Amerikanen.
Arm zijn staat niet altijd gelijk met voorstander zijn
van een wereldwijde rechtvaardigheid, globale ecologische oplossingen
en multicultureel denken.
Ook Hitler werd verkozen door een massa die Duitsland weer groot en sterk wou zien,
door velen die verlangden naar een bescheiden maar duidelijke welvaart,
en door zeer velen die geloofden dat de aangewezen zondebokken voor hun armoede
ook effectief schuldig waren.
Hitler verzekerde zich bovendien niet alleen van welwillende kiezers,
maar ook van welwillende medewerkers. En geldschieters.
Ook Jezus kondigde het begin van een nieuwe tijd aan,
een tijd die zijn volksgenoten voorspeld zagen in de profetie van Jesaja.
Maar ik hoop dat het jullie opgevallen is
dat het beloofde heil bestemd is
voor armen, gevangenen, blinden en verdrukten.
En het moet duidelijk gezegd worden dat die profetie van Jesaja,
rond 530 vóór Christus gericht tot de ballingen in Babylonië,
in de mond van Jezus een heel andere betekenis heeft
dan een politieke, economische en sociale omwenteling.
Dus niet: Make Israel Great Again.
Doch het gaat wel degelijk over een radicaal nieuwe wereldorde,
een compleet andere samenleving,
niet meer geregeerd door egoïsme van mensen of volkeren
en door politieke leiders die dat volksegoïsme en hun eigen zelfzucht dienen,
maar een wereld waarin rechtvaardigheid en vrede dé grondtoon zijn.
Het is jammer dat we in de evangelielezing van deze zondag
het vervolg van en de reactie op Jezus’ inaugurale rede niet horen.
Er is eerst enthousiasme, zoiets van ‘Dat klinkt goed!’.
Dan is er serieuze aarzeling met betrekking tot de persoon van de spreker:
‘Is dat niet de zoon van Jozef?’
Die man kan toch geen zo’n uitspraken doen en kan de Messias niet zijn!
Tenslotte is er de ‘bestorming van Jezus’
omdat Jezus zijn toehoorders zegt dat ze geen deel kunnen uitmaken van de nieuwe tijd,
daar hun religieus systeem, hun vroomheid en hun Godsbeeld hen dat belet,
maar vreemden wel openstaan voor Gods woorden en oproep tot bekering.
Het gaat in Jezus’ verkondiging bovendien niet
over het groot en rijk en machtig maken van een natie,
maar over het met God en dankzij zijn gaven en de gave van zijn Geest
creëren van een wereld waar het voor allen goed is om te leven,
waar Zijn wil geschiedt en zijn Naam geheiligd wordt
en we in alle mensen een broeder en zuster erkennen, een kind van God.
Ja, met Jezus begint het, omdat het ergens en met iemand moet beginnen.
Maar het zou steeds opnieuw moeten beginnen en verder gaan met iedere gedoopte,
die gezalfd is en over wie de Geest van God gekomen is, in wie Gods Geest is ingedaald.
Het moet steeds weer opnieuw beginnen met ons allen
die – zoals Paulus schreef aan de Korintiërs – gedrenkt zijn met de Geest van Christus
en zo het lichaam van Christus geworden zijn,
de gemeenschap en de mensen waarmee God iedere dag opnieuw mag beginnen.
I pray you’ll be our eyes
And watch us where we go
And help us to be wise
In times when we don’t know
Let this be our prayer
When we lose our way
Lead us to a place
Guide us with your grace
To a place where we’ll be safe
La luce che tu dai
I pray we’ll find your light
Nel cuore resterà
And hold it in our hearts
A ricordarci che
When stars go out each night
L’eterna stella sei
Nella mia preghiera
Let this be our prayer
Quanta fede c’è
When shadows fill our day
Lead us to a place
Guide us with your grace
Give us faith so we’ll be safe Sogniamo un mondo senza più violenza
Un mondo di giustizia e di speranza
Ognuno dia la mano al suo vicino
Simbolo di pace, di fraternità
La forza che ci dai
We ask that life be kind
e il desiderio che
And watch us from above
Ognuno trovi amore
We hope each soul will find
Intorno e dentro se
Another soul to love
Let this be our prayer
Let this be our prayer
Just like every child
Just like every child
Needs to find a place
Guide us with your grace
Give us faith so we’ll be safe
E la fede che
Hai acceso in noi
Sento che ci salverà
Nog een toemaatje:
Sinds enkele dagen worden we bij het opstellen van teksten geplaagd door een klein icoontje in de linkermarge, verwijzend naar ‘Copilot’, een dienst met AI die Microsoft aanbiedt om je werk te vergemakkelijken en creatief aan de slag te gaan. Even uitgetest.
Ik vroeg dus: ‘homilie over Lc. 4, 14-21’. En ik kreeg in minder dan 20 seconden onderstaande. Wel, niet slecht…. En de laatste zin kan tellen. Maar waar haalt Copilot nu de mosterd?……
Overweging
Vandaag horen we in het evangelie hoe Jezus, vervuld van de Heilige Geest, terugkeert naar Galilea en zijn reis naar Nazaret maakt, waar Hij opgroeide. Jezus’ terugkeer markeert het begin van zijn openbare bediening. Zijn woorden en daden in de synagoge van Nazaret vormen een manifest van zijn missie en geven ons een diep inzicht in wie Hij is en wat Hij kwam doen.
Het is belangrijk op te merken dat Jezus niet zomaar naar de synagoge ging; Hij ging volgens zijn gewoonte. Dit benadrukt dat Jezus trouw was aan de Joodse tradities en praktijken. Het is een herinnering voor ons dat spirituele discipline en het trouw bezoeken van plaatsen van aanbidding een bron van kracht en richting kunnen zijn.
Wanneer Jezus de boekrol van de profeet Jesaja opent, vindt Hij een passage die zijn missie perfect omschrijft. De woorden van de profeet Jesaja beschrijven een bevrijdende boodschap: “De Geest des Heren is over Mij gekomen, omdat Hij Mij gezalfd heeft. Hij heeft Mij gezonden om aan armen de Blijde Boodschap te brengen, aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken en aan blinden dat zij zullen zien: om verdrukten te laten gaan in vrijheid, om een genadejaar af te kondigen van de Heer.”
Met deze woorden zet Jezus de toon voor zijn bediening. Hij is gekomen om de gebrokenen van hart te genezen, om degenen die gevangen zitten in ketens van letterlijke en figuurlijke aard vrij te maken, om de blinden het zicht te geven, zowel fysiek als spiritueel, om onderdrukten vrijheid te schenken en om het genadejaar van de Heer af te kondigen. Dit is een radicale boodschap van hoop en verlossing, een boodschap die de wereld op zijn kop zet en de machtsstructuren uitdaagt die onderdrukking en onrecht in stand houden.
Omslagfoto: The Trump White House, Public domain, via Wikimedia Commons