Homilie voor de 22ste zondag door het jaar

3 september 2023

Lezing: Rom 12, 1-2

Broeders en zusters, ik smeek u bij Gods erbarming: wijdt uzelf aan Hem toe als een levende, heilige offergave, die Hij kan aanvaarden. Dat is de geestelijke eredienst die u past. Stemt uw gedrag niet af op deze wereld. Wordt andere mensen, met een nieuwe visie. Dan zijt ge in staat om uit te maken wat God van u wil, en wat goed is, wat zéér goed is en volmaakt.

Evangelie: Mt 16, 21-27

In die tijd begon Jezus zijn leerlingen duidelijk te maken dat Hij naar Jeruzalem moest gaan; dat Hij daar veel zou moeten lijden van de oudsten, de hogepriesters en de schriftgeleerden, maar dat Hij na ter dood gebracht te zijn op de derde dag zou verrijzen. Toen nam Petrus Jezus ter zijde en begon Hem ernstig daarover te onderhouden: ‘Dat verhoede God, Heer! Zo iets mag U nooit overkomen!’ Maar Hij keerde zich om en zei tot Petrus: ‘Ga weg, satan, terug! Gij zijt Mij een aanstoot, want gij laat u leiden door menselijke overwegingen en niet door wat God wil.’ En daarna tot zijn leerlingen: ‘Wie mijn volgeling wil zijn, moet Mij volgen door zichzelf te verloochenen en zijn kruis op te nemen. Want wie zijn leven wil redden, zal het verliezen. Maar wie zijn leven verliest om Mijnentwil zal het vinden. Wat voor nut heeft het voor een mens heel de wereld te winnen, als dit ten koste gaat van eigen leven? Of wat zal een mens kunnen geven in ruil voor zijn leven? Want de Mensenzoon zal komen in de heerlijkheid van zijn Vader, vergezeld van zijn engelen, en dan zal Hij ieder vergelden naar zijn daden.’

Gij laat u leiden door menselijke overwegingen en niet door wat God wil.
Als we dit verwijt van Jezus omzetten in een evangelische raadgeving
dan klinkt deze als volgt:
‘Laat u niet leiden door menselijke overwegingen maar door wat God wil.’
Paulus formuleert dezelfde raadgeving als volgt;
Stemt uw gedrag niet af op deze wereld.
Wordt andere mensen, met een nieuwe visie.
Menselijke overwegingen of de visie van de wereld
worden bepaald door – voor de zoveelste keer herhalen we dit –
angst en zelfzucht, de drang naar bevrediging, beveiliging en bevestiging van onszelf.
Menselijke overwegingen en de visie van de wereld
worden beheerst door – voor de zoveelste keer herinneren we er daaraan –
onwaar en ondoelmatig denken,
ideeën die geen waarheid bevatten en niets bijdragen tot ons geluk,
tot onze innerlijke vrede en tot de vrede in ons samenleven.
Wil onze levenswijze en wil ons gedrag veranderen,
dan moet ons denken veranderen.
Anders gaan leven volgt uit anders gaan denken.
Een ander gedrag volgt uit een andere visie, een andere denkwijze,
waarbij we ons onwaar en ondoelmatig denken leren loslaten,
het denken dat de Amerikaanse monnik Keating emotioneel geluksdenken noemt.
Als christen zijn vooral een nieuwe levenswijze inhoudt
dan dienen we inderdaad een nieuwe visie toe te laten.
Als christen zijn betekent bekleed worden met het leven van Christus,
dan dienen we te leren denken als Christus:
liefdevol en niet vanuit onszelf en niet op onszelf bedacht.
God en de medemens staat dan in het centrum van ons denken.
Liefde vormt voor denken en doen het enige criterium.
Maar wel liefde en niet hetgeen we vaak voor liefde houden.
In het evangelie van Marcus lezen we nu dikwijls
dat Jezus zich ergert aan het denken, aan de meningen van zijn leerlingen.
Matteüs zwakt die conflicten gewoonlijk wat af.
Maar niet nu.
Petrus dacht over de Messias als over een onkwetsbaar en machtig figuur,
en dus over God als iemand die als een wereldse heerser met macht
een nieuwe samenleving zou creëren.
De leerlingen dachten dat ze – eenmaal Jezus het Rijk Gods zou vestigen –
zouden delen in zijn macht en in zijn aanzien.
Zelfs hun enthousiasme bij de intrede in Jeruzalem getuigde van die visie.
Jezus drukt hen uitdrukkelijk op het hart
dat Hij een andere Messias is dan deze die zij en de mensen verwachten.
Geen macht en aanzien, maar verwerping, vernedering en lijden.
Hem navolgen leidt ook niet naar macht en aanzien.
Dat alles omdat de boodschap van Jezus tegen menselijke overwegingen,
tegen een wereldse visie ingaat en niet op succes dient te rekenen.
Zijn leerling zijn houdt delen in de verwerping en het lijden van de Christus in,
zoals ook werkelijke liefde op een bepaald moment lijden met zich meebrengt.
De Libanese dichter Kahlil Gibran schrijft in zijn boek De Profeet
dat de liefde een zwaard onder haar vleugels verbergt.
Het is voor ons noodzakelijk dat we als christenen durven nagaan
welke menselijke overwegingen in de verschillende omstandigheden van het leven
ons doen en laten bepalen,
welke menselijke emoties, die we niet te snel
met liefde of rechtvaardigheidszin dienen te verwarren, ons denken bepalen,
en hoe gevoelig we zijn voor opvattingen die de wereld ons via de media opdringt,
maar die ons geluk noch het algemeen welzijn dienen,
hoe mooi en waar ze ook klinken.
En wie in de kerk aan verkondiging doet, luistere naar deze raadgeving:
Wat heeft Jezus ons willen zeggen?
Wat wil Hij vandaag van ons?
Hoe helpt Hij ons om vandaag trouwe christenen te zijn?
Niet wat de éne of de andere in de Kerk wil,
is voor ons ten slotte belangrijk, maar wat Jezus wil.
Dat willen wij weten.
Zijn eigen woord willen wij horen als wij de verkondiging beluisteren. (DB)
Dat woord is beslist anders dan menselijke overwegingen.

Omslagfoto: CanaryIslands, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons