Solidair met de vrouw Maria

en maria…

Ik moet het toegeven… ik ben altijd meer een Jezus-fan geweest, niet in het minst om de figuur die hij was/is omwille van zijn sociale bewogenheid, toen en vandaag. Dat ook die eer te beurt kon vallen aan Maria was nooit bij mij opgekomen, alhoewel dat van die paplepel…

Een Mariaverering is aan mij dus minder besteed. Misschien komt dit door de vele, meestal verheerlijkende taal uit de traditie van het christendom. In vele liederen wordt Maria bezongen in hoogdravende en bombastische omschrijvingen. Zo gaf men haar bijvoorbeeld ‘duizend namen, groot en edel, schoon en zoet’, zij werd ‘ene lelie met zuiverlijke pracht’ genoemd of ze wordt gehuld in een ‘sleep van kant’ en liefst met kroon. Verschillende koninginnentitels werden haar toebedeeld. Ook in de kunst wordt zij vaak afgebeeld in een  verheven status om haar waardigheid en schoonheid te bejubelen. Maar dit is niet de Maria die mij kan bekoren!

Gelukkig zijn er ook teksten die de figuur van Maria op een heel andere wijze beschrijven en die voor mij op een veel passender toon de kern van de Mariaverering benaderen. Zo is er het gedicht dat de Zwitserse, protestantse theoloog en pastor Kurt Marti aan haar wijdde.

Zijn moderne versie van de lofzang van Maria past zowel bij het paasthema van ‘opstanding’ als bij de meimaand, die traditioneel aan haar is toegewijd. We zien Maria uit haar traditionele beeld van nederige dienares en ‘zoete moeder’ als een eigentijdse, krachtige vrouw opstaan tegen de heersers. Maar zij daalt ook af van de altaren waarop zij is geplaatst door degenen die wonderen van haar verwachten. We horen door het hele gedicht een toon van sociale bewogenheid en strijd tegen onrecht, ook vrouwen aangedaan. We horen een vrouw die niet mag spreken in het gebedshuis, maar toch zingt tot haar zoon (én dochter) over genade en ommekeer. En ten slotte zien we Maria verschijnen in de gestalte van dappere vrouwen uit de geschiedenis, bevrijd van alle ballast en in al haar trotse naaktheid, tot het beeld ontstaat van wat zij was en is: de ’veelstemmige hoop van haar gezang’.

en maria
zong tot haar ongeboren zoon:
mijn ziel verheft de heer
juich tot god mijn redder
ik: een onbetekenende vrouw
maar van nu af aan zullen de mensen
mij gelukkig prijzen
want grote dingen heeft god
voor mij gedaan –
zijn naam is heilig
en grenzeloos zijn barmhartigheid
voor allen die hem serieus nemen –
hij gebruikt zijn macht
om de plannen van de machthebbers
weg te vagen
hooggeplaatsten stoot hij van hun troon
en onderdrukten heft hij op
hij maakt de hongerigen rijk
en stuurt de rijken hongerig weg

en maria kon nauwelijks lezen
en maria kon nauwelijks schrijven
en maria mocht niet zingen
noch spreken in het gebedshuis
van de joden
waar mannen de man-god dienen
en daarom zong Zij
tot haar oudste zoon
en daarom zong Zij
tot haar dochters
haar andere zonen
over de grote genade
en haar heilige ommekeer

zij schrok op de dag
dat Jezus de werkplaats
en haar gezin verliet
om in de Naam van God en
met het vuur van de doper
haar lied te leven en dan, ach dan
werden bevestigd alle angsten
als Jezus aan het kruis
vergeefs naar God schreeuwde

later
veel later
blikte maria
radeloos neer van de altaren
waarop zij geplaatst was
en geloofde in een persoonsverwisseling
toen zij – de veelvuldige moeder –
als maagd werd vereerd
en ze vreesde voor haar verstand
toen steeds meer mensen
op de knieën vielen voor haar

en angst beklemde haar hart
hoe inniger zij – een machteloze vrouw –
gesmeekt werd om hulp en wonderen

het diepst stoorde haar echter
de godslasterende knieval
van potentaten en beulen
tegen wie ze toch ooit
gezongen had vol hoop

en maria stapte uit haar beelden
en klom van haar altaren af
en zij werd het meisje courage
de heilig vermetele jeanne d’arc
en ze was seraphina van de vrije geest
rebelse tegen mannenmacht en hiërarchie
en ze bood als käthe het kruidenvrouwtje
opstandige boeren een schuilplaats
en ze werd miljoenen keren als heks
ter ere van de afgodengod verbrand
en zij was de kleine therèse
maar ook rosa luxemburg
en zij was simone weil ‘de rode maagd’
en getuige van het absolute
en ze werd tot madonna leone die naakt
op de leeuw voor haar indio’s uitrijdt –
en zij was en zij is veelvormig
veelstemmig
de subversieve hoop van haar gezang.

(Johan Vervaeke)
Bron: kuleuven.be/thomas

Omslagafbeelding: © Pixabay